Bài này được viết để khảo sát và mời gọi thực hành Thiền Chỉ Quán. Đây là pháp môn giải thoát do Đức Phật dạy, có hiệu lực cực kỳ nhanh chóng, có thể cảm nhận tăng thượng ngay trong vài ngày, hay thậm chí ngay trong vài phút đồng hồ. Những gì được viết nơi đây sẽ chủ yếu dựa vào Kinh Phật, bởi vì người viết tự thấy sức tu, sức học đều kém, tự thấy không có thẩm quyền riêng nào.

Chúng tôi vô cùng hân hạnh giới thiệu với độc giả cuốn sách hội thảo đáng xem này - Phật Giáo- Tầm Nhìn Lịch Sử và Thực Hành. Trong những trang sách này là một tấm thảm trí tuệ tuyệt đẹp được dệt nên bởi sự cống hiến chung và làm việc chăm chỉ của các học giả, và các thầy, các sư cô nghiên cứu sinh trẻ tuổi của Phật giáo Việt Nam, những người đã và đang khám phá di sản của Phật giáo một cách sâu sắc.

Trong Phật bảo, pháp bảo và Tăng bảo, Chúng con quy y cho đến khi đạt đến giác ngộ. Qua công đức của thực hành sáu ba la mật, Nguyện cho chúng con thành tựu quả Phật vì lợi ích của tất cả chúng sanh.

Trong nền văn hóa của chúng ta, mọi người cảm thấy rất khó để hướng lòng nhân ái đến bản thân. Chúng ta có thể cảm thấy rằng mình không xứng đáng, hay tự cao tự đại hoặc không nên vui khi người khác đang đau khổ. Vì vậy, thay vì bắt đầu thực hành lòng từ với bản thân, vốn là truyền thống, tôi thấy sẽ hữu ích hơn khi bắt đầu với những người mà chúng ta yêu thương và quan tâm một cách tự nhiên nhất.

Trong nhiều tháng qua, đại dịch do virus Covid-19 gây ra đang hoành hành ở khắp nơi trên thế giới, khiến hơn một triệu người nhiễm bệnh, hàng chục nghìn người chết và hiện vẫn chưa có dấu hiệu ngừng lại.

Kinh Trung bộ, số 140, ghi lời Phật dạy: “Này các Tỳ-kheo, xưa cũng như nay, Ta chỉ nói lên sự Khổ và sự Diệt khổ”. Trong kinh Chuyển pháp luân, khi giảng cho năm vị Tỳ-kheo nhóm Kiều-trần-như, Đức Phật giảng về Tứ đế (khổ, tập, diệt, đạo), tức là khổ, nguyên nhân của khổ, kết quả của sự diệt khổ và con đường đưa đến kết quả ấy. Khi đã đạt Đại ngộ, Đức Phật đã không nhập Vô dư Niết-bàn, Ngài quyết định ở lại thế gian, truyền bá giáo lý cứu khổ cho mọi người. Đấy là sự biểu hiện của Đại từ bi.

Giới luật nhà Phật không phải là những quy tắc bắt buộc mà tất cả mọi người đều phải tuân thủ. Thay vào đó, việc thực hành giới luật chỉ là những cam kết cá nhân của những người đã chấp nhận đi theo con đường Phật giáo. Việc thực hành giới luật chính là một hình thức rèn luyện để đạt tới sự giác ngộ.

Với những vị nhấn mạnh duy nhất vào việc trưởng dưỡng Bồ đề tâm trong cuộc đời, lời khuyên thích hợp cho họ khi tiến gần đến cái chết là nương tựa năm sức mạnh để định hướng lối đi của họ đến đời sau.

Không gây hại, hay ahimsa, là một nguyên tắc trung tâm trong đạo đức Phật giáo. Giới thứ nhất này bao hàm tất cả mọi cam kết đạo đức khác. Hiểu được cuộc sống bị quy định sâu sắc như thế nào bởi nỗi khổ, Phật giáo với mục đích không tạo thêm khổ và giảm bớt đau khổ bất cứ nơi nào có thể, nói cách khác, là gây ra tác hại tối thiểu. Theo nghĩa sâu sắc nhất của ahimsa là không có sự hiện diện dù chỉ là ý nghĩ thôi thúc giết hại. Một động thái từ bi như vậy được cho là phát sinh một cách tự nhiên từ mối liên kết đầy tình cảm rộng mở giữa các chúng hữu tình.

Theo quan điểm của Phật giáo, thì trạng thái tỉnh thức của một người bình thường rất có giới hạn và đang bị giới hạn bởi những tập quán hành động máy móc vô ý thức. Nói chính xác hơn thì trạng thái ấy giống như của một người nằm mộng - mộng thức, chứ không là của một người tỉnh thức. Thực tập chánh niệm là nhằm đánh thức chúng ta dậy từ giấc mộng thức này, và giúp thân-tâm chúng ta luôn bên nhau đúng với sự sống thật, để rồi từ đó chúng ta mới có thể sử dụng được hết mọi khả năng của ý thức cũng như tiềm thức nơi chính mình.