Chúng ta không ngần ngại nói rằng Trần Nhân Tông là một con người vĩ đại đã sinh ra trên trái đất. Vĩ đại vì đã sống một đời sống giàu có, phong phú đến trọn vẹn: trọn vẹn đời sống vật chất giác quan, trọn vẹn trong đời sống ý thức tư tưởng, và trọn vẹn trong đời sống tâm linh vô hình tướng. Ngài không hề nghĩ đến chuyện độc quyền đời sống quý báu đó mà phân phát nó ra theo cùng vận mệnh của dân tộc. Ngài vĩ đại hơn khi muốn chia sẻ, rủ rê, mời gọi toàn dân hãy sống như ngài, hãy thực hiện Con Người viết hoa trên trái đất. Đây là điểm có sức thu hút lớn nhất, nỗi ám ảnh lớn nhất cho lịch sử dân tộc, là thông điệp nhắc nhở và cổ vũ đã trải dài 700 năm vẫn còn thúc giục, làm trăn trở chúng ta, nhất là trong thời đại thiếu lý tưởng hiện tại.

Chỉ vì chúng sanh chúng ta vô cớ vọng tưởng ra ngã và ngã sở, chủ thể và đối tượng đã sanh thì có tâm phan duyên bám chấp theo cảnh và tâm mà chạy theo sanh tử. Nếu theo đuổi, quán sát đến tận nguồn gốc của tâm này thì thấy nó “rỗng không chẳng có thật, chẳng sanh chẳng trụ, chẳng dị chẳng diệt”. Tâm là rỗng không, không thật không sanh không diệt, là tánh Không, thì có cái gì trói buộc để phải giải thoát, có cái gì để hướng quả và chứng quả.

Tu hành là tìm hiểu được rằng mọi hành vi, cử chỉ, tâm ý bình thường của chúng ta với một lòng hướng về Phật thì đều là những Phật sự. Và những hành vi dù nhỏ nhặt của thân, khẩu, tâm ấy thì đều chạm đến pháp giới Phật và đều “đã trở thành Phật đạo”.

Vũ trụ này thực sự là gì? Tại sao có những thế giới nhiễm ô của chúng sanh? Làm gì để “chuyển biến” thế giới nhiễm ô thành thế giới thanh tịnh? Chúng ta sẽ tìm hiểu để thực hành những vấn đề này theo phẩm Thế giới thành tựu thứ tư của Kinh Hoa Nghiêm.

“Cánh cửa bất tử đã mở ra cho tất cả những ai muốn nghe”, đây là câu nói của Đức Phật sau khi Ngài giác ngộ.

Phật tánh là tánh Không, quang minh, và năng lực. Thấy Phật tánh là thấy tánh Không, và tánh Không này đi liền với quang minh và năng lực. Tánh Không là Pháp thân, quang minh là Báo thân, và năng lực là Hóa thân. Ba thân này đi liền với nhau, ba thân là một. Thực tại Phật tánh luôn luôn sẳn có và hoàn hảo, nhưng thấy được nhiều hay ít là do chúng sanh bị che chướng nhiều hay ít.

Pháp giới là vũ trụ được các bậc giác ngộ chứng ngộ. Vào pháp giới là do hai sự tích tập trí huệ và công đức đã đầy đủ, và thấy được những kỳ diệu trong đó cũng là do đã đầy đủ trí huệ và công đức. Trí huệ và công đức chính là Bồ đề tâm mà Đức Di Lặc đã giảng rộng và tóm lược cho Đồng tử Thiện Tài trước khi cho vào lầu các.

Thấy các hình bóng trong gương là như huyễn, do duyên sanh không thật, ngay lúc ấy chúng ta thấy nền tảng cho mọi sự xuất hiện như huyễn là tấm gương. Không phải chúng ta xóa đi những hình bóng trong gương, điều đó không thể làm được, mà chúng ta lìa tướng bằng cách thấy những hình bóng ấy là không thật, như huyễn, lập tức nền tảng của các bóng là tấm gương hiện ra: “Phàm hễ có tướng đều là hư vọng. Nếu thấy các tướng chẳng phải tướng tức thấy Như Lai”.

Rỡ ràng tỏ rõ mười hai thì | Tự tánh vô công khắp hiện bày | Sáu căn vận dụng chân thường thấy | Vạn pháp tung hoành: chánh biến tri.