Trúc Lâm ngày nay khác với Phật giáo Trúc Lâm ngày xưa như thế nào trên phương diện giáo lý cũng như thực hành? Trúc Lâm ngày nay có chịu ảnh hưởng của Tây Phương không, và ảnh hưởng như thế nào trong quá trình ảnh hưởng toàn cầu hóa sau Thế Chiến thứ II? Hãy đọc Phật Giáo Trúc Lâm Việt Nam của Nguyễn Thúy Loan, một công trình nghiên cứu tỹ mỹ dựa vào những tài liệu đầy giá trị học thuật cùng với những cuộc phỏng vấn một số các bậc tu sĩ hàng đầu và những cư sĩ kỳ cựu của Trúc Lâm ngày nay. Nội dung quyển sách là một phiên bản được trích ra và hiệu đính từ luận án Tiến Sĩ Phật Học của tác giả.

Tại Việt Nam có một thiền phái rất quan trọng, được gọi là thiền phái Trúc Lâm, xuất phát từ núi Yên Tử, miền Bắc Việt Nam. Trúc Lâm có nghĩa là rừng tre, Đứng về phương diện hình thức thì tổ sư của thiền phái này là vua Trần Nhân Tông, hiệu là Trúc Lâm Đại Sĩ. Như vậy vị khai tổ của phái Trúc Lâm là một vị vua đã xuất gia.

Khi có một hiện tượng mới ra đời thì sẽ có nhiều ý kiến, nhận định khác nhau về hiện tượng đó. Những nhận định này có khi rất trái chiều, tùy theo nhận thức và thậm chí là tình cảm của từng người.

Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, dân tộc Việt Nam tự hào đã xây dựng cho riêng mình một thiền phái tôn giáo mang đặc trưng riêng có của con người Việt Nam. Đó chính là Thiền phái Trúc Lâm Yên tử, một thiền phái nhân văn và gần gũi với cuộc sống của người dân, do một vị vua Triều Trần khai mở và phát triển, Ông là vị vua thứ ba triều đại Nhà Trần, Trần Nhân Tông.

Việt Nam là đất nước đa tôn giáo mà đạo Phật là tôn giáo có mặt rất sớm từ gần 2000 năm trước. Ngay từ buổi đầu tiên, với tư tưởng Từ bi, hỷ xả, Phật giáo đã được nhân dân Việt Nam đón nhận, luôn đồng hành cùng dân tộc với phương châm nhập thế, gắn bó giữa Đạo và Đời phấn đấu vì hạnh phúc an vui cho con người. Trong các thời đại, thời nào lịch sử Việt Nam cũng ghi nhận những nhà Sư đại đức, đại trí đứng ra giúp đời, hộ quốc, an dân. Đặc biệt lịch sử Việt Nam mãi mãi ghi nhớ công lao của vị vua anh minh Trần Nhân Tông có công lớn lãnh đạo nhân dân bảo vệ Tổ quốc.

Một dân tộc muốn tiến lên, muốn hùng cường phải đọc và thường xuyên ôn lại lịch sử để thấy những cái Bi cái Hùng của Tổ Tiên. Không hiểu biết gì về lịch sử thì giống như một người ngoại quốc, một khách lạ sống trên chính quê hương mình.