Ngày tôi hay tin V. - con cô Thanh (một bạn đạo lớn tuổi của mình) mất, tôi không tin, vì cậu ấy còn trẻ quá, mới 27 tuổi. Điều tôi lo hơn nữa, V. là con trai duy nhất của cô, được đầu tư cho đi học ở nước ngoài. V. mất khi khóa học còn vài năm, với bao dự định xa hơn, như học lên tiến sĩ. Làm sao cô Thanh có thể chịu nổi nỗi đau mất mát này...

Theo tư tưởng trung đạo, tâm bình thường có nghĩa là chúng ta không để mình bị lôi kéo hay vướng mắc vào một cực đoan nào cả! Hôm nay, sự kiện này có thể là đúng nhưng ngày mai nó sẽ có thể không còn đúng nữa. Nếu chúng ta bị mắc kẹt vào sự đúng sai, phải trái tuyệt đối như vậy, thì tâm mình có được bình an trong cái thế giới vô thường, luôn luôn thay đổi này hay không? Khi cả sinh và diệt đều không còn, thì trạng thái “bình thường” vắng lặng (tịch diệt) mới là niềm an lạc chân thật nhất. Khi đó bình thường chính là phi thường, và chúng ta yêu sự sống mầu nhiệm này như nó đang là.

Truyền thống Phật giáo dạy rằng tất cả con người đều trải qua đau khổ và bất toàn. Tình trạng khó xử chung này không phải do cơ quan thần thánh bên ngoài áp đặt, và bao phủ ý nghĩa sâu xa không phù hợp với chân tánh của thực tại. Bởi vì những ô nhiễm và mê lầm, mà cốt tủy là sự vô minh nền tảng về thực tại, con người phát sinh tham ái, tạo ra chấp trước và hiểu biết sai lạc thế giới đang sinh sống. Tuy nhiên

Đạo là nguồn sống phổ quát bất tận, cung cấp năng lượng cho tất cả chúng sanh. Không phải chỉ có con người, tự xưng là tối linh ư vạn vật, mới hiểu đạo sống đạo. Con kiến, con sâu có đạo lý của nó, cánh hoa cọng cỏ cũng có đạo lý của nó khi sống khi chết tùy thời. Chúng biểu hiện “tâm bình thường” của chúng qua đời sống hằng ngày, trong khi cần mẫn tha mồi về tổ, khi cuộn mình ngủ đông hoặc rụng hết lá để bảo tồn nhựa sống trong khi giá rét.

Một ngày như mọi ngày, không có gì thay đổi, giống hệt như ngày hôm qua, không có gì vui, không có gì mới, là nỗi kinh hoàng của con người. Căn bệnh buồn nản, chán đời (depressed) mà trong nước gọi là trầm cảm đã được ông nhạc sĩ Trịnh Công Sơn khóc than trong bản nhạc “Một ngày như mọi ngày” như sau:

Hôm nay là ngày Tết Nguyên Đán năm Ất Sửu, là năm 1985 D.L., tất cả quí Tăng Ni và Phật tử tới chúc mừng năm mới đáp lại lòng tốt của quí vị, tôi xin nói chuyện nhiều, trước nhất là để nhắc cho quí vị nhận ra cái chân thật nơi mình để ứng dụng tu hành, thứ nữa để quí vị cùng tôi, chúng ta sống được cái chân thật này tròn một năm hay là từ đây về sau hằng được chân thật.

Nhà thiền có câu nói: "Đói ăn khát uống" nhưng ăn như thế nào để sự việc bình thường hằng ngày đó lại đưa đến một thành quả to lớn hơn là thắng ngàn quân địch.