Bài viết này sẽ đối chiếu câu chuyện Niêm Hoa Vi Tiếu trong Thiền Tông với một số Kinh trong Tạng Pali, để thấy Thiền Tông là cô đọng của nhiều lời dạy cốt tủy của Đức Phật.

Ngày 18/1/2015, trong buổi lễ tại một trường đại học ở thủ đô Manila, Philippines, do Giáo hoàng Francis làm chủ lễ, cô bé Glyzelle Palomar, 12 tuổi, đứng trước đám đông hàng ngàn người và hỏi: “Thưa Đức Cha, rất nhiều đứa trẻ bị cha mẹ bỏ rơi; rất nhiều trẻ em bị dính vào ma túy và mại dâm. Tại sao Chúa lại để điều đó xảy ra với chúng con? Trẻ em không có tội gì cả!”.

Mùa xuân là dịp để trở về, dừng bước chân hoằng hóa để quán chiếu mọi nhân duyên giữa đời. Đây là giây phút buông mọi phan duyên để ngẫm nghĩ, để quan chiếu nội tâm và ngoại cảnh nhằm vạch ra hướng hành đạo đích thực.

Trong không gian mênh mông của vườn kinh điển Đại Thừa, Diệu Pháp Liên Hoa là đoá hoa vi diệu nhất mà chính Đức Thế Tôn đã ca ngợi không hết lời trong hai mươi tám phẩm, hoàn tất Bổn Kinh. Đoá hoa đó rất khó thấy, khó gặp vì hoa chỉ nở khi đủ thuận duyên về mọi phương diện. Phải đúng thời, đúng nơi và người dự thính phải tương đối có đủ sự kính tin và trí tuệ thì hoa kia mới nở.

Rỡ ràng tỏ rõ mười hai thì | Tự tánh vô công khắp hiện bày | Sáu căn vận dụng chân thường thấy | Vạn pháp tung hoành: chánh biến tri.

Cách đây độ chừng trên hai thập niên, vào ngày đầu xuân, ít thấy có cổng chùa nào tại Saigon lại treo banner với dòng chữ: “Chúc mừng năm mới”, nếu có thì bị coi là chuyện dị thường. Và việc trong giới Tăng lữ và Phật tử: “Chúc năm mới Thầy/ Sư/… vạn sự như ý v.v..” cũng rất là hiếm thấy và hiếm gặp. Việc viết biểu ngữ gì, treo khẩu hiệu gì và chúc tụng những gì, đó là quyền tự do của mỗi tự viện, mỗi cá nhân. Nhưng đầu xuân, nghĩ đến nét đẹp truyền thống “Xuân cửa Thiền”, nên không thể không nói và không viết. Rồi độc giả sẽ thấy, nếp sống Thiền môn Phật giáo Đại Việt thì thật là đáng nói và đáng viết nhất, nói như cách nói của một bậc Thượng nhân: “Phật giáo Đại Việt, bi tráng mà hùng tráng”.

Hiện tại có tính bình đẳng cho tất cả mọi người. Dầu ở bất cứ nơi nào trên trái đất, dầu tôi và anh ở múi giờ khác nhau, người ta vẫn chung nhau một hiện tại, ai cũng nói lúc này là bây giờ. Giây phút này là hiện tại bình đẳng cho tất cả.

Hôm nay tôi lại khóc, khóc nức nở tựa như một đứa trẻ lên năm vừa hiểu ra nổi mất mát lớn nhất trong đời: mất cha mẹ và người thân… Khi bừng tỉnh khỏi giấc ngủ buồn, tôi chợt nhận ra mình đang ở một thế giới khác, hoàn toàn khác mà tôi đã quen thuộc và lớn lên, nhưng cảm xúc mất mát vô tận vẫn còn thấm đẫm nguyên vẹn trong tôi như vẫn còn trong giấc mơ đó. Thế là tiếng khóc nấc của tôi tiếp tục tuôn trào bất kể có ai nghe thấy … bất kể ai đang ở gần đó có thể do hiếu kỳ hay thương cảm hỏi han.

Trong kinh Pháp hoa, Đức Phật dạy: “Chư pháp trụ pháp vị, thế gian tướng thường trú” (Các pháp xưa nay thường an trú tự tánh pháp ấy; thật tướng của thế gian là tướng thường trụ). Qua đó cho thấy, hiện tượng thì sinh diệt vô thường, có đến có đi, nhưng tự tánh là chân lý bất sanh bất diệt, không đến không đi. Do đó, nhìn trên mặt hiện tượng dường như không có, nhưng thật có tự tánh chân lý, và chỉ xuất hiện khi đầy đủ, nhân duyên hay duyên sanh thì chân lý mới xuất hiện. Mà mùa xuân là nhân duyên sanh ra các pháp, cùng làm hiển lộ chân lý của chúng sanh sẵn có trong mỗi con người.

Người đời so sánh mùa Đông là mùa của sự chết, mùa của lạnh lẽo, mùa của hoàng hôn. Đi xa hơn mùa Đông là mùa sau cùng còn sót lại của một kiếp người đã tới tuổi xế chiều. Không còn bao lâu thời gian nữa... là trời sẽ tối. Khi màn đêm của tuổi xế chiều đến rồi, thì buộc lòng phải giả từ cõi sống này để đi về với cát bụi, cho dù người đó muốn hay không muốn. Điều này Đức Phật đã cảnh báo rồi.