Tập sách nhỏ có tựa đề là “Yếu Lược Lịch Sử Phát Triển Phật Giáo Việt Nam” chỉ nhằm phác họa lại sơ lược về sự phát triển Phật Giáo Việt Nam và một số cao Tăng, các nhà tư tưởng Phật giáo hay học giả vĩ đại mà tác giả ghi nhận được, chứ không phải là một bộ sách nghiên cứu thâm sâu về lịch sử của Phật giáo Việt Nam. Phải thật tình mà nói, khi Phật giáo được truyền sang Việt Nam, giáo pháp nhà Phật hòa quyện một cách tuyệt vời với tín ngưỡng dân gian để trở nên một thứ giáo lý vô cùng đặc biệt như giáo pháp Phật giáo Hòa Hảo chẳng hạn. Dầu bất cứ chuyện gì đã xảy ra, sự am hiểu Phật giáo vẫn luôn luôn là một vấn đề không dễ lãnh hội như những giáo pháp khác.

Giáo án này lúc đầu được biên soạn để giảng tại Học Viện Phật Giáo Thành Phố Hồ Chí Minh khóa 6 và lớp Đào Tạo Phiên Dịch Hán Tạng tổ chức đặc biệt cho một số Tăng Ni hậu đại học tại Viện Nghiên Cứu Phật Học Việt Nam. Sau đó được bổ sung thêm cho các lớp cử nhân Phật học khoá 7. Trước đây nhiều Tăng Ni, Phật tử Nam Bắc Tông cho rằng thiền Phật giáo Nguyên Thủy và thiền Phật giáo Phát Triển là hai loại thiền hoàn toàn khác biệt và thậm chí bên nào cũng tự cho rằng thiền của tông môn mình hay hơn, đúng hơn. Tất nhiên điều này phát xuất từ sự nghiên cứu, học hỏi một chiều, nặng cảm tính hơn là sự đối chiếu, so sánh một cách nghiêm túc, khách quan.

Phật Giáo sau hai mươi sáu thế kỷ truyền bá và phát triển đã trở thành một tôn giáo lớn và quan trọng có nhiều trăm triệu tín đồ có mặt trên khắp địa cầu. Kinh luận Phật giáo xưa nay vẫn được lưu hành khắp nơi. Tuy nhiên thắc mắc về nguồn gốc và phát triển kinh Phật vẫn là một vấn nạn của nhiều người. Đó là những câu hỏi cụ thể như Đức Phật giảng Pháp bằng tiếng gì? Kinh Phật đầu tiên được viết bằng văn tự nào? Các kinh luận nguyên thủy gồm các kinh nào? Các kinh xuất hiện về sau như kinh Phật giáo Đại thừa và Mật tông xuất xứ từ đâu? Có chăng những kinh gọi là kinh giả do người đời sau viết và làm giả với mục đích gì? Những câu hỏi tương tự vẫn tiếp tục là những thắc mắc của nhiều thế hệ tu sĩ cũng như trí thức trong và ngoài Phật giáo.

Trúc Lâm ngày nay khác với Phật giáo Trúc Lâm ngày xưa như thế nào trên phương diện giáo lý cũng như thực hành? Trúc Lâm ngày nay có chịu ảnh hưởng của Tây Phương không, và ảnh hưởng như thế nào trong quá trình ảnh hưởng toàn cầu hóa sau Thế Chiến thứ II? Hãy đọc Phật Giáo Trúc Lâm Việt Nam của Nguyễn Thúy Loan, một công trình nghiên cứu tỹ mỹ dựa vào những tài liệu đầy giá trị học thuật cùng với những cuộc phỏng vấn một số các bậc tu sĩ hàng đầu và những cư sĩ kỳ cựu của Trúc Lâm ngày nay. Nội dung quyển sách là một phiên bản được trích ra và hiệu đính từ luận án Tiến Sĩ Phật Học của tác giả.

Phật giáo đã và đang đóng góp hệ giá trị Châu Á trong dòng chảy phát triển và hội nhập quốc tế ngày nay qua việc lý giải thấu đáo về nguyên nhân của sự phát triển không bền vững trong đời sống kinh tế xã hội. Với giáo lý nhân duyên, duyên khởi đã khiến nhận thức của con người thay đổi vì mình vì người. Mặt khác, tự thân Phật giáo cũng có những yếu tố bền vững và điều chỉnh hướng phát triển đáp ứng vai trò của mình đối với yêu cầu xã hội đặt ra.

Như chúng ta thấy, sự tức giận là sức mạnh tinh thần bất thiện dẫn con người vào những hoàn cảnh khó chịu và đau khổ khác nhau. Suy thoái xã hội, kinh tế, thể chất và tinh thần gây ra bởi sự tức giận. Xu hướng tự hủy diệt (attantapa) và hủy diệt xã hội (parantapa) được hiểu là phản ứng của cá nhân thù hận (dosa carita) đối với những thất bại của mình.

Phật Đản năm nay ở trong nước làm lớn thật lớn. Ở hải ngoại không có điều kiện làm lớn như vậy. Trước đó một tuần, Phật tử người Việt khắp vùng đông bắc Hoa Kỳ tề tựu lại một ngôi chùa nhỏ ở Maryland rồi đi xe hoa rước Phật đến một hội trường thuê trong trường học để làm Lễ Phật đản chung.

Đôi khi huynh đệ ngồi đàm đạo với nhau, tôi lấy làm lạ là cho đến giờ cái tâm lý phân biệt bộ phái vẫn còn, dù bằng tên gọi Tiểu thừa hay Đại thừa, Nguyên thủy hay Phát triển, Nam tông hay Bắc tông.

"Quý vị ở phương Tây đã bị tẩy não bởi lối suy nghĩ (nhị nguyên) của Descartes: ‘Tôi suy tư nên tôi hiện hữu’. Nhưng cái gọi là tôi không có thực. Tôi có được là do trùng trùng duyên khởi mà có, trong một mạng lưới duyên sinh trùng trùng." Con đường hạnh phúc không phải là "cogito ergo sum" mà là "Tôi thở nên tôi hiện hữu - I breathe, therefore I am". Sự tồn tại của con người được xác định rất giản dị bằng mối liên đới không thể tách rời với môi trường, mà thiếu nó, chỉ trong tích tắc thì con người không thể sống, chứ chưa cần nói tới các nhu cầu giác quan cần thoả mãn khác.