Tác phẩm của Giáo sư Cao Huy Thuần, ra đời cách đây 30 năm, vẫn luôn luôn mới. Bởi vì đó là một kho tàng tài liệu lịch sử. Và bởi vì công trình nghiên cứu này vẫn là sách đầu tay của ai muốn tìm hiểu lịch sử mất chủ quyền của Việt Nam hồi thế kỷ 19. Tác phẩm này trước hết là một luận án tiến sĩ quốc gia đệ trình trước Đại học Paris năm 1969 [1] . Trong thời chiến tranh, một bản dịch vội vã được phổ biến hạn chế trong nước, ngoài tầm hay biết của tác giả ở xa. Năm 1988, một bản dịch lại được xuất bản rộng rãi ở Hoa Kỳ, vẫn ngoài tầm hay biết của tác giả lúc sách được phát hành.

Những người đề nghị vinh danh Lm. Alexandre de Rhodes và đặt tên đường mang tên Linh mục này là vì ngộ nhận rằng ông là cha đẻ, người sáng tạo ra tiếng Việt theo mẫu tự La-tinh. Trong Lời nói đầu của cuốn Từ điển Việt-Bồ-La, NXB KHXH, 1991, tr.3, phần Việt ngữ, Lm. Alexandre de Rhodes đã chối bỏ điều đó.