Tác phẩm “Từ Huyền Thoại Tới Tâm Kinh” là cuốn sách tổng hợp các bài viết về Phật học, với các đề tài có tính cách thực tiễn, thực dụng mà sau khi đọc, độc giả có thể nắm bắt và thực hành ngay trong khi đi đứng nằm ngồi. Nội dung chủ yếu mà tác giả muốn nói rõ chính là bản chất cốt tủy của Phật Giáo, đó là nhận rõ bản tâm (Original Mind) của mình, tức là Thấy Tánh. Thấy Tánh là thấy tâm nơi không một pháp nào dính vào, nhìn thấy tâm nơi chỗ rỗng rang tịch lặng, thấy sanh diệt huyễn hóa, thấy duyên khởi tánh không, thấy các pháp đều không hư, nhìn thấy tâm nơi khởi lên và biến diệt, nhìn thấy tâm vô tác, vô tướng... Thấy được tánh các pháp như thế, là giải thoát.

Thiền Tông đầy những sương khói huyền thoại, ngay khởi đầu là nụ cười ngài Ca Diếp khi thấy Đức Phật cầm lên một bông hoa. Và rồi toàn bộ lịch sử Thiền, từ chiều dài hơn hai thiên niên kỷ cho tới chiều rộng lưu truyền sang nhiều quốc gia, mỗi nơi lại thêm nhiều huyền thoại. Trong đó, một khuôn mặt ẩn hiện nhiều huyền thoại là ngài Bồ Đề Đạt Ma. Bài này sẽ viết về một số huyền thoại liên hệ tới ngài Bồ Đề Đạt Ma, và về Tâm Kinh, bản văn được ngài chọn làm một trong 6 cửa vào đạo.

Âm thanh tụng Tâm Kinh thì thầm lan toả trong trời đất, làn sóng âm nhè nhẹ xao xuyến xuyên thấm vào lòng người và cả phi nhân. Dòng âm thanh Tâm Kinh như suối nguồn róc rách, laị cuồn cuộn như nước sông chảy ra đại dương.

Cái gọi là Tâm, chính là cái Tâm của Đại trí tuệ đến bờ bên kia, chẳng phải cái tâm khối thịt[5] hay cái tâm vọng tưởng[6] của người đời. Do người đời không biết mình vốn có cái Tâm của Ánh sáng trí tuệ, nên chỉ nhận bóng dáng của vọng tưởng phan duyên, rồi nương tựa cái tâm khối máu thịt ấy làm chân tâm

Một ông học trò cũ khi làm giáo thụ ở đại học Bắc Kinh có lần nói với tôi “Thầy có nghĩ Ngô Thừa Ân viết Tây Du Ký chỉ để phúng thích Phật giáo hay không?” Tôi có nói rằng “Nhưng từ một góc cạnh khác, không có truyện nào tuyên truyền và quảng bá Phật giáo tốt hơn truyện này.

Trong thời gian vừa qua, khi dịch soạn Bát Nhã Tâm Kinh: Tổ Long Thọ Giảng[1] tôi có đề cập đến việc phát động lại việc học Hán văn trong chương trình giáo dục chính thức; cho nên có bài viết “tản mạn” này. Đề tài về việc học chữ Hán tôi đã viết chi tiết từ lâu trong một luận án ngôn ngữ, sau lại được xuất bản với bản Việt ngữ trong tựa đề Nghiên Cứu Chữ Hán và Tiếng Hán Việt (Eastwest Institute, 1986) cùng với bộ sách Tự Học Chữ Hán (1983), Tự Học Chữ Nôm (1985) và Tự Học Sanskrit (1985).

Trong tập sách này, Độc Ngữ Tâm Kinh (Dokugo Shingyō), Thiền sư Bạch Ẩn Huệ Hạc (Hakuin Ekaku, 1686-1768), một trong những Thiền sư quan trọng nhất của Nhật Bản thời cận đại, người phục hưng dòng Thiền Lâm Tế ở Nhật, đã phương tiện bình Tâm Kinh theo ngôn ngữ và phong cách riêng của sư để giúp hành giả chứng ngộ tánh không như chính Tâm Kinh đã dạy. Vì vậy, nó đã trở thành một trong những tác phẩm có tính kinh điển trong giới tu Thiền ở Nhật Bản.

Sở dĩ tôi xin phép viết thêm bài này là vì hai mục đích: thứ nhất, là để xin lỗi GS Lê Tự Hỷ và anh Nguyễn Minh Tiến về những lời nhận xét và phê bình khiếm nhã của tôi trong bài trước, đã không khỏi làm phiền lòng hai vị; và thứ nhì, là để góp thêm ý kiến về một vài từ đặc biệt trong Tâm Kinh, sau khi nhận được lá thư của một anh bạn thân Phật tử.

Điều thú vị nhất của một người học Phật là được học hỏi nội dung những lời dạy của đức Thế Tôn ngay chính từ những gì xảy ra trong thực tế cuộc sống này chứ không phải chỉ trên những trang kinh tĩnh lặng. Vì thế, người Phật tử cầu học luôn mang ơn sâu sắc những ai chỉ ra cho mình các nhận thức sai lệch hoặc chưa thực sự chuẩn xác, bởi điều đó giúp ta điều chỉnh lại kịp thời những sai lầm của bản thân, và nhờ đó mới có thể tiếp tục con đường tu học theo đúng hướng.