Có những hồi chuông chùa nghe một đời chưa dứt tiếng ngân. Tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân trong tâm tôi gần tới 80 năm vẫn còn vang vọng. Đây chẳng phải là hồi chuông chùa Thiếu Lâm tự trong chuyện võ hiệp Kim Dung hay tiếng hát "chẳng phải là hoa, chẳng phải sương" của nhân vật Gia Gia trong tiểu thuyết ngôn tình của Quỳnh Dao vừa mới mất mà là tiếng chuông ngân sống thực đời thường.

Trong thời gian hơn hai năm qua, bài viết trên trang Facebook cá nhân của tôi về Linh mục Trương Bửu Diệp đã bị trích dẫn, sửa chữa, cắt xén tùy tiện bởi một số tác giả vô danh và hữu danh đưa vào các mục viết về sự linh hiển đầy cường điệu của cha Diệp. Thậm chí, những hình ảnh riêng của cá nhân tôi và gia đình chụp trong các sinh hoạt với nhiều nhân vật và tu sĩ Phật giáo được tận dụng đưa vào các bài viết mang tính quảng cáo đủ trình độ và thể loại đã gây ra phản ứng trái chiều, làm xao động tinh thần thanh tịnh, từ bi và trí tuệ vốn có của cửa thiền và Phật hạnh; tuy không nhiều và chẳng có gì nghiêm trọng nhưng trực tiếp hay gián tiếp một cách đáng tiếc, những hình thức suy diễn theo cảm tính nói lên tính “pháo đài” của tôn giáo hơn là con đường chân thiện mỹ đáng lẽ phải có.

Nửa thế kỷ trôi qua, thời gian đủ dài để khép lại một thế hệ: Thế hệ Chiến Tranh Việt Nam (The Vietnam War Generation). Về sinh mạng và hình tướng, một thế hệ con người có thể qua đi và mất dấu vĩnh viễn; nhưng về mặt tâm lý, tâm thức và tâm cảm thì di lụy chiến tranh vẫn còn dai dẳng, âm thầm lan chuyển và tác động không biết đến bao giờ.

Quán niệm thấy thân mình bất tịnh quá / Đốt đèn lên lẫm liệt niệm Di Đà / Tâm như vượn chuyền cành oằn mộng tưởng / Ý buông lung vó ngựa phóng đường xa

Mẹ ơi! Nếu có muôn ngàn vạn kiếp lai sinh… con cũng chỉ xin được mãi làm con của Mẹ

Sau hơn bốn mươi năm đi biền biệt sông hồ, xa làng, xa Huế xa dòng sông Bồ… tôi lại có dịp trở về chốn cũ để ngồi bên sông, dòng sông thời thơ ấu và thuở tuổi hạc vàng!

Thời Phật giáo xuống đường vào những năm 1960, anh Cao Huy Thuần là một nhà làm báo mà tôi chỉ là một đoàn sinh GĐPT đi phát báo. Thuở ấy, tờ LẬP TRƯỜNG như một tiếng kèn xông xáo trong mặt trận văn chương và xã hội của khuynh hướng Phật giáo dấn thân, tôi mê nhất là mục Chén Thuốc Đắng của Ba Cao do chính anh Thuần phụ trách. Đó là mục chính luận sắc bén nhất của tờ báo dưới hình thức phiếm luận hoạt kê. Rồi thời gian qua đi, anh Thuần sang Pháp và ở luôn bên đó. Đạo pháp và thế sự thăng trầm..

Mùa Phật Đản và An Cư Kiết Hạ năm nay (PL 2568 – TL 2024) sự xuất hiện độc đáo của Tu sĩ Minh Tuệ đã gây nên một hiện tượng sôi nổi của quần chúng “quan tâm” đến Phật giáo, tạo nên những phản ứng nóng bỏng với số lượng vỡ bờ! Trong cảnh tranh tối tranh sáng, vàng thau lẫn lộn, nhìn rõ mặt nhau thật khó. Chưa bao giờ có trước đây, những trang mạng tiếng Việt cùng tập trung vào một đề tài cuốn hút về tu sĩ và sinh hoạt của một tôn giáo nhanh và rộng đến như thế.

Phật Đản mở đầu cho mùa An Cư Kiết Hạ năm nay (Phật Lịch 2568 – Tây Lịch 2024), đạo Phật Việt Nam trong cũng như ngoài nước có hiện tượng xao động bất thường với sự xuất hiện của “Sư Thích Minh Tuệ”.

Thực tế lịch sử của các quốc gia Phật giáo hưng thịnh chỉ một thời, từng giai đoạn hay suốt dòng lịch sử như Ấn Độ, Tích Lan, Tây Tạng, Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam… đã chứng minh rằng, dòng sinh mệnh Phật giáo của một đất nước nằm trong mạng mạch văn hóa của thực tế lịch sử, dân tộc và xã hội của đất nước đó lưu truyền qua nhiều thế hệ. Trong dòng sử mệnh lấy dấu ấn thời gian mấy nghìn năm để đo, sự vội vàng suy luận và kết luận nào cũng chỉ ngang tầm với lời bàn giả định. Không pháp nạn, nhân nạn nào có thể làm Phật giáo phải thoái trào; chỉ trừ phi khi hàng Giáo Phẩm, Tăng Ni và Phật tử tự hành động buông lung và thoái hóa chính mình.