Thời Phật giáo xuống đường vào những năm 1960, anh Cao Huy Thuần là một nhà làm báo mà tôi chỉ là một đoàn sinh GĐPT đi phát báo. Thuở ấy, tờ LẬP TRƯỜNG như một tiếng kèn xông xáo trong mặt trận văn chương và xã hội của khuynh hướng Phật giáo dấn thân, tôi mê nhất là mục Chén Thuốc Đắng của Ba Cao do chính anh Thuần phụ trách. Đó là mục chính luận sắc bén nhất của tờ báo dưới hình thức phiếm luận hoạt kê. Rồi thời gian qua đi, anh Thuần sang Pháp và ở luôn bên đó. Đạo pháp và thế sự thăng trầm..

Chào Năm Mới mùa Đông sương tuyết | Tết quê người tính nhẩm một năm qua | Lá thu xanh hóa đỏ ngỡ là hoa | Tóc bạc trắng tưởng mình thành tượng đá

Không khổ thì không có đạo Phật. Nếu đời người mãi là mùa Xuân và hạnh phúc thì chỉ có thái tử Tất Đạt Đa mà không có đức Phật Thích Ca; nghĩa là chỉ có người hưởng thụ lạc thú giữa cuộc đời mà chẳng ai cần cứu khổ…

Trong thời gian hơn hai năm qua, bài viết trên trang Facebook cá nhân của tôi về Linh mục Trương Bửu Diệp đã bị trích dẫn, sửa chữa, cắt xén tùy tiện bởi một số tác giả vô danh và hữu danh đưa vào các mục viết về sự linh hiển đầy cường điệu của cha Diệp. Thậm chí, những hình ảnh riêng của cá nhân tôi và gia đình chụp trong các sinh hoạt với nhiều nhân vật và tu sĩ Phật giáo được tận dụng đưa vào các bài viết mang tính quảng cáo đủ trình độ và thể loại đã gây ra phản ứng trái chiều, làm xao động tinh thần thanh tịnh, từ bi và trí tuệ vốn có của cửa thiền và Phật hạnh; tuy không nhiều và chẳng có gì nghiêm trọng nhưng trực tiếp hay gián tiếp một cách đáng tiếc, những hình thức suy diễn theo cảm tính nói lên tính “pháo đài” của tôn giáo hơn là con đường chân thiện mỹ đáng lẽ phải có.

Cứ mỗi 100 năm, có những lớp người độ tuổi khác nhau cùng chung sống dưới ánh mặt trời. Ngày xưa, thuở “thất thập cổ lai hy” (70 tuổi xưa nay hiếm) tuổi thọ con người bị giới hạn nên gia đình nào – như gia đình ông Dương Diên Nghệ được vua ban thưởng trong Quốc Văn Giáo Khoa Thư – ba đời còn sống bên nhau là đã hạnh phúc lắm rồi!

...Thầy Tuệ Sỹ là một biểu tượng quý hiếm của bậc thiền sư tôn túc. Hơn nửa thế kỷ qua, Thầy đã xuất hiện như bóng phượng hoàng, như Giấc Mơ Trường Sơn kỳ vĩ giữa cung trời thi ca văn nghệ triết học của ĐPVN và trong tâm thức của người Phật tử nhưng Thầy chưa thể hiện bản lĩnh lãnh đạo trước thời cuộc đầy rẫy gian ngoan và bạo loạn như thời hiện đại. Lịch sử nhân văn đã trưng dẫn những thiên tài văn học, nghệ thuật minh triết như Khuất Nguyên, Tư Mã Thiên, Nguyễn Trãi, Cao Bá Quát… thường không có chỗ đứng trong môi trường chính trị – thế giới của những bàn tay bẩn – thì sự xuất hiện của Thầy Tuệ Sỹ trong khung cảnh suối nguồn cuồng lưu, ảo ảnh như hiện nay sẽ đưa Thầy về đâu giữa muôn trùng “mờ mờ nhân ảnh như người đi đêm” ?

GHPGVNTN đang thiếu, hay nói một cách chính xác cận cảnh hơn, là không có một sự lãnh đạo hợp lý, toàn diện. Công cuộc hành đạo và hoằng pháp vì thế mà cũng bị phân hóa theo vùng địa lý và tâm lý. Tuy bản chất đạo Phật là uyển chuyển và tùy nghi phương tiện nhưng tình trạng “gặp thời thế, thế thời phải thế” với sự vắng bóng lãnh đạo của hàng giáo phẩm có tài đức và công hạnh thì đạo Phật Việt Nam và tương lai của GHPGVNTN sẽ đi về đâu?

Thầm đọc bao lần Chú Đại Bi Mật ngôn thâm diệu lý tương tri / Đêm đêm bảy biến kinh trầm lắng / Như thuở yêu em chẳng hiểu gì