Những ý niệm như vô ngại, đồng thời, đồng hiện, sẵn đủ, viên mãn… không chỉ có trong kinh Hoa Nghiêm mà có trong tất cả kinh điển, nhất là Đại thừa. Nhưng ở trong kinh Hoa Nghiêm, những ý niệm đó được nhìn thấy ở mức độ cao rộng nhất, vi tế nhất. Thế nên, kinh Hoa Nghiêm được cho là kinh cao nhất của các thừa và được Đức Phật thuyết ngay sau khi ngài giác ngộ.

Theo Joseph Campbell, trong cuốn Người hùng mang ngàn gương mặt, nxb Nhã Nam, Thiên Nga dịch (The hero with a thousand Faces, 1949), loài người từ xa xưa trong các thần thoại, những anh hùng ca, chuyện cổ tích… luôn luôn ước mơ về những anh hùng, những con người siêu phàm chống lại quỷ dữ xấu ác để cứu độ con người. Trong những tôn giáo, những anh hùng ấy trở thành hiện thực là những bậc thánh, hy sinh cả đời mình để khiến nhân loại tiến lên đến Chân Thiện Mỹ.

Đốn ngộ tiệm tu là một vấn đề căn bản quan trọng trong Thiền tông, vì đó cũng là con đường Thiền tông. Thiền sư Phổ Chiếu (1158-1210) trong Tu Tâm Quyết nói:

Sự phóng chiếu của tâm khiến hiện thành pháp giới thì như huyễn như mộng. Sự phóng chiếu “thần biến” của tâm, dù tâm thanh tịnh nhất, khiến hiện thành pháp giới trang nghiêm thanh tịnh nhất, cũng đều như huyễn như mộng. Như huyễn như mộng chính là sự thanh tịnh rốt ráo của tâm. Thế nên Kinh nói, “Pháp tánh hay tự tánh là như huyễn, như mộng, như bóng, như hình, đều trọn chẳng thành tựu”.

Thực tại nền tảng của thế giới Hoa Nghiêm là Phật Tỳ-lô-giá-na (Vairocana). Đây là Pháp thân của Đức Phật Thích-ca và cũng là Pháp thân của tất cả chư Phật. Tỳ-lô-giá-na nghĩa là Đại Nhật, Phổ Quang Minh, Quang Minh Biến Chiếu, Đại Quang Minh Tạng. Thế giới chúng ta đang sống nằm trong thế giới Hoa Nghiêm, và là một phần nhỏ của nó.

Xã hội là sự hiện hành, sự biểu hiện của tâm, tâm sở chúng sanh với rất nhiều tạp nhiễm phiền não của con người. Để đi vào cuộc đời, đi vào tâm tưởng tạp nhiễm phiền não của người khác hầu giải thoát cho họ, Bồ- tát phải mặc mũ giáp của trí huệ tánh Không và đại bi vô ngại: