...Bản tánh của tâm, Phật tánh, hay trí huệ bổn nguyên, được kinh ví như một tấm gương sáng. Trong đó có các hình tướng khác biệt do thức phân biệt tạo nên. Bởi vì bản tánh của gương vốn là giải thoát vì không có hình bóng nào in dính được vào nó, làm nhiễm ô được nó, cho nên trong tấm gương ấy các hình bóng chính là gương nên chúng cũng tự giải thoát.

Phật tánh là tánh Không, quang minh, và năng lực. Thấy Phật tánh là thấy tánh Không, và tánh Không này đi liền với quang minh và năng lực. Tánh Không là Pháp thân, quang minh là Báo thân, và năng lực là Hóa thân. Ba thân này đi liền với nhau, ba thân là một. Thực tại Phật tánh luôn luôn sẳn có và hoàn hảo, nhưng thấy được nhiều hay ít là do chúng sanh bị che chướng nhiều hay ít.

Phật tánh là tạng báu tánh giác (giác bảo tạng) mà tất cả chúng sanh đều sẳn có, như kho vàng ròng của người đàn bà nghèo khó vốn có ở trong nhà mình:

Rỡ ràng tỏ rõ mười hai thì | Tự tánh vô công khắp hiện bày | Sáu căn vận dụng chân thường thấy | Vạn pháp tung hoành: chánh biến tri.

Sở dĩ chúng sanh không thấy biết thực tại thường, lạc, ngã, tịnh vì các phiền não vô minh làm sanh ra tâm điên đảo xoay chuyển thành ra như người say, thường cho là vô thường, lạc cho là khổ, ngã cho là vô ngã, tịnh cho là bất tịnh. Thế giới vô thường, khổ, vô ngã, bất tịnh là một thế giới hư giả, do tâm điên đảo xoay chuyển mà vọng thấy. Đó là thế giới sanh tử của chúng ta.

Phật tánh là thực tại tối hậu của chúng sanh và các bậc giác ngộ. Kinh Đại Bát Niết Bàn đã dùng nhiều từ để chỉ Phật tánh này: Như Lai, Như Lai tánh, Như Lai tạng, Đại Niết bàn, Pháp thân, thân thân kim cương, giải thoát, Ma ha Bát nhã, thường trụ, Thường Lạc Ngã Tịnh… Phật tánh ấy cũng là bản tâm, bản tánh, bản tánh của tâm… của tất cả chúng sanh. Kinh lặp lại nhiều lần: “Tất cả chúng sanh đều có Phật tánh”.

Thành Phật là thành tựu đức đại từ đại bi do đã khai mở hoàn toàn Phật tánh: “Vì xưa kia, trong tám mươi ức kiếp, ta giữ giới trong sạch, ít muốn biết đủ, thành tựu oai nghi, khéo tu vô lượng pháp tạng của chư Phật. Thưở ấy ta cũng quyết định rằng mình có Phật tánh, nhờ đó nên nay ta được thành Phật, có đức đại từ đại bi”

Đời người bình thường sống là sống trong mọi sự có. Có tôi, có thân tôi, có tâm tôi, có nhà cửa của tôi, có bạn bè người thân của tôi, có quan điểm của tôi, có thế giới của tôi… Và khi chết thì mất tất cả những cái ấy, mọi sự trở thành không có. Khổ đau, vui sướng đều do sự vướng mắc, trói buộc vào những cái có ấy. Khổ đau thì tương đương hoặc nhiều hơn vui sướng: không có cái được nào mà không mất, không có cái đến nào mà không đi, không có cái lấy nào mà không bỏ. .....

Mục đích của Thiền là “thấy tánh”, và sống, tương ưng với tánh ấy cho đến mức trọn vẹn. Thấy tánh là thấy Phật tánh vậy.

Từ thời thơ ấu, chúng ta đã biết thiện ác, tốt xấu là gì. Ăn cơm vung vãi đầy bàn là xấu, dơ dáy không tắm rửa là xấu, viết chữ cẩu thả là xấu, ăn nói thô tục chửi thề là xấu…Và ngược lại là tốt.